Хомус (Өксөкүлээх Өлөксөй)
| Хомус Өксөкүлээх Өлөксөй |
Айыҕат хаан аймаҕа
Аан ийэ дайдыны
Айар күнүгэр,
- Икки атахтааҕы
- Ийэ сиргэ
- Кэскиллиир күнүгэр
Ураанхай дьону
Орто дойдуга
Олохтуур күнүгэр,-
- Хохуоралаах тыллаах,
- Хоҕгунас тыастаах,
- Холобура суох хоһоонноох
- Хомус барахсан
- Хомуһуннаан айбыта үһү.
Ол кэннэ таҕхалаабыта үһү
Ол курдук диэн:
"Бэрт тимиринэн бэйэлээтим,
Сүдү тимирэн бэйэлээтим,
- Сыыйыы тимиринэн сыҕаахтаатым,
- Дьикти тимиринэн тиэрбэстээтим,
- Тыйыс тимиринэн тыллаатым.
Араас омук
Альас саҕатынан
Абылаан айдым,
Үгүс омук
Үгэтин-хоһоонунан
Үмүрүтэн түмнүм,
- Элбэх омук
- Этэр тылын
- Иҕэрэн биэрдим.
- Тыл иччитин
Тыллаах-өстөөх
тыһы ыымыы чыычаах гынан
Тылгар сыһыардым,
- Саҕа дуораанын
- Сайа-күдүө
- Саһыаран биэрдим.гэр
Ырыа хоһоонун
Ыралаах тыллаан
Ымыы уктум.
- Босхо бастааҕы
- Муҕ-сор обургу
- Боҕутуннаран буоллаҕына,
- Буомурбут кутун-сүрүн
- Булгута туойар буол!
Икки атахатааҕы
Эрэй-буруй обургу
Иэдэтэр күнүгэр
Эҕсиллибит көхсун
Эмтии этэр буол!
- Саха ураанхайы
- Санаа-оноо обургу
- Сылатыннаран күнүгүр
- Сарбыллыбыт санаатын
- Саатата саҕарар буол!
Тыыннаах буолар кыһалҕатыгар,
Өлбөт буолар мөккүөрүгэр,-
Үлэҕэ өлөн-өлөн,
Сылааҕа сылдьан-сылдьан,
- Тымныы кыһарыйан,
- Хараҕа хаайан,
- Киэһээлик диэки
Ооҕой бараан ордууну булан,
Титирик дьэиҕэ иһийэн,
Саах сыбах анныгар саһран,
- Кыдьыктаах кыһын хатын
- Кырыыстаах хараҕатын
- Кылгата сытаан,
Сордоох уһун түүнун
Оччото сытаан,
- Кэпсээн кэбэлийэн,
- Сэһэн эстэн,
- Оонньуур уурайан,
- Утуйарга улук буолан,
- Аһыырга ас аҕыйаан,
Санаалара сарбыллан,
Өйдөрө түмүллэн,
Көҕүстэрэ чөҕкүйэн,
Түөрт үөдэннэрэ бүөлэнэр
- буоллаҕына -
- Лыҕкынас ырыаҕынан
- Тыыннарын уһатаар,
- Чуҕкунас ырыаҕынан
- Чуҕкуктырын уҕарытаар,
Дьиэрэнкэй ырыаҕынан
Чэҕкийбиттэрин дьэгдьитээр.
- Самаан сайын барахсан
- Салалланкэлэн
- Тымныыны тыһытытан,
- Кыһыны кыайан,
- Хаары хараардан,
- Күөх унаар урсуннанан,
- Күөх от үктэллэнэн
- Көр-нар күөннэнэн,
Уйгу-быйаҕ олохтонон,
Кэтит-кэскил кэһиилэнэн,
Уруй-туску доҕордонон,
Хоргуйбуту тоторон,
Ааспыты аһатан,
Охтубуту уотан,
Үөнү-көйүүрү үөскэтэн,
Көтөрү-сүүрэри көрүлэтэн,
Хамныыр-харамайы харайан,
Икки атахтаах
Иитимньитин тэрийэн,
Босхо бастаах
Буомун төлөрүтэн,
Саха урааҕхай саргытын салайдаҕына, -
Туҕуй ыһыаҕы торолутар,
Дэлэй ыыаҕы тэнитэр,
Эбир ырыаҕы элбэтэр,
Эҕэрдэлээх күннэригэр
Дохсун оонньууну олохтууругар,
Үтүө үҕкүүнү үөдүтэригэр
Лыҕкынас тыаскынан
Ырыаларын ыллыктаар,
Хоҕкунас ырыаынан
Хоһооннорун холлотоор,
Кэҕэ чуураан тойуккунан
Кэпсээннэрин кэҕэһирдээр ! - диэбитэ үһү Үрүҕ Аар тойон