Artiemijev Innokientij Aleksiejevic,
55 saastaaq, II Amma seliennjete,
Amma orojuona,
1933 s. Atyrdjaq yjyn 21 kwune, “Bulun”
I
Bologur twordo Modun Kwuudekeen uola Timir Kuturuk Qaadjaj baara wuhu. Kini qotu Bologurga oloqtooq emie buqatyyr kihi ebit. Ol bert aattaaq suraghyn isten-bilen wuohee Bologur twordo buolbut Omolloon Bwogho biirde barbyt. Ol Timir Kuturuk Qaadjaj aakka taqsybyt wucugej qjwuhunneeq Wucugej Nwuokuje djietiger baar buolbut. Timir Kuturuk Qaadjaj bejete qotu-ilin dieki Djoqsoghottoru kytta kwureqtehe-kyrgyha barbyt, onon djietiger suoq buolbut. manyaqa djaqtar Omolloonu berke maanylaabyt, ahappyt-sieppit uonna Omolloonngo ojoq bararyn berke swobuleebit. Onon swubelehen djaqtar erin Timir Kuturuk Qaadjajy woloruoq buoltar. Manna qajtaq byhyylaaq kihitin, twohogho qaja suolunan kelerin djaqtar barytyn sihilii kepsiir. Ol kepseen eter: «Min erim bert doqsun kwuusteeq kihi, kini wucugej buolan iher buollaghyna yryanan ajannyyr, yryata bert yraaq sirten ihiller kihi, kini yryata twuortuur ynaqqa ihilinneghine, kiehe anaq yamygar djietiger baar buolar kihi», — dien.
Many ketehen olorollor. Ol olordoqtoruna araj biirde twuortuur yam saghana bert kieng dorghoonnooq sangalaaq yrya ijiller. Bu ihillibitiger Omolloon keler suolun tworduger sahan oghun tiire tappytynan tohuja olorbut. Bu olordoghuna kiehe yam buoluutugar ukuraat Timir Kuturuk Qaadjaghaj atyn miimmitinen tiijen keler. Many Omolloon sahan tohuja sytan oghunan soghotoqto ytan twuherer. Kihi qangas emiijin keretinen oqqo taptaran onno oqton qaalar. Ol oqto sytan Timir Kuturuk Qaadjaj Omolloon dieki ergillen yjytar: «Bu qantan qaannaaq, kimten kiinneeq kim kelenngin miigin uoran wolordung?» — dien. Many Omolloon [manna kwotutuu baar byhyylaaq - AB]: «Occogho djonnuu, byraattyy biir qaan-ajmaq etibit, ol gynan baran bu tuoq ajyybar kelenngin wolordung, uoran miigin kyajdaghyng, billerbekke, billeren, eten woloruong ete», — dien Timir Kuturuk Qaadjaj ytyyr, abatyjar. Ol baahyrghaan oqto sytar kihini Omolloon tiijen wunguunen twuhen, salghaan kebiher. Ol kenne kihitin swuohuluu etin wuoreghesteen-kyrbastaan kebiher, ol gynan baran: «Beje, qajtaq symdaahynnaaq kihi ebitij», — dien unguoqtaryn bahyn oqsutalaan kworor. Bu kworbute ingiirderin bastara oloccu unguoq ebit. Mantan Omolloon: “Mannyk site silgeleeq-ingiirdeeq kihini bu djaqtar sietteghin, abam da baar ebit, manan buollaghyna bu djaqtar djwuhune wucugejin aatygar kelbit biir emie aattaaq buolun berdiger any miigin wolottoruo buollagha», — dien abalanan yjdyyr-qajdyyr da, kiiren djieghe oloror any djaqtaryn wunguunen twuhen, woloron kebiher. Ol gynan baran dojdutugar keler. Qor Omolloon onnuk kihi ebite wuhu. Bu kepseeni Amma Qotoghoto nehiliek Tyryj Uola Kuuhuma uonna Bologur Wottuk uola dien sehergiiller [ete].
II
Omolloon twordo Qotu Bologurga oloqtooq ebit. Ol kenniki soghoruu Bologurga kelen olodurbut. Kini biirde Qara Qangalas Byjang ojuun diennge aghatynyyn djaarbaja taqsybyttar. Ol taqsybyttarygar Byjang ojuun bekke maanylaabyt. Onno sylgy miestetin oloccu buharan tahaaran, qotoron, ahappyttar. Manyaqa Omolloon sylgy mwuhe unguoghun etin suluja oqson ikkite-wuste uobalaan kebiher. Ol kenne unguoghun bahyn ikki wottun tohuta kwomulleen baran iti kuobaq ataghyn kurduk siliitin biirde «soop» gynnaran oboron kebiher. Many kworo oloron Byjang ojuun swoghon eter: «Atahym oghoto ahyyra-siire kihilii-kihi ebit, bert ahymnjylaaq bert kihi buossu, onon aatyng any Boruqu dien buollun», — dien aattyyr. Onton Omolloon swurduk wohurgener, kyrdjaghaspyn ere dien kini mieqe qos aat bierdeghe dien. Ol kurduk djaarbajan, yallaan baran dojdularygar twonnollor. Iti itinen qaalar. Omolloon many wojduur, wostono sanyy syldjar. Ol gynan biirde kwuhun qaranga buoltun kenne ongoston Omolloon Byjang ojuunugar barar. Ol baran twuun oghonnjor maanylaan ahata turuorar atyn qahaattan sieten tahaarar, ol tyahyn istenner Byjang Ojuun qolloghos kurduk mahynan tymtyktanan, taqsan turan kworuoluur. Onuoqa Omolloon sahan turan wunguunen twuhen kebiher. Onno Byjang ojuun oqton ihen: «Bu kimim kelenngin djyllaatyng, aakkyn eten astynnar», — dien yjytar. Onuoqa Omolloon Boruqu diemmin dien eten kebiher. Ol gynan ojuunun woloron baran swureghin qostuu tardan, qaanyn kubaryccy oboron ylan iher. Ol gynan baran at wurduger twuher da, dojdutugar keler. Ol kelen baran ol ojuun wuorunen iiren iire syldjan, ilin dojdularynan ergijen kiirbit. Ol kiiren baran iti kepsiillerin kurduk, kyrdjyk Amma uutun wurdunen kwotuten taqsaary atyn tahyja sataan baran, ata uunu kwoppotoghor uordajan saatyn kissinen attyyn bejeliin yjaanan wolor. Onu djonnoro arghaa enger qajagha kwomon kebiheller.
Ihineeghitiger twonun